شاخص گلایسمیک چقدر قابل اعتماد است؟

 پاسخ افراد به شاخص گلایسمیک بسیار متفاوت است به همین دلیل شاخص گلایسمیک ابزار خوبی برای ارزیابی پاسخ قندخون افراد نیست. محققان نتایج این تحقیق را در مجله‌ی آمریکایی Clinical Nutritionمنتشر کردند.

 آیا استفاده از شاخص گلایسمیک برای انتخاب غذاهای مناسب توسط افراد دیابتی، معیاری معتبر است؟

شاخص گلایسمیک یا GIیک غذا نشان می‌دهد که سرعت افزایش قند خون پس از خوردن یک ماده ی غذایی توسط یک فرد چه مقدار است، به هر غذا نمره‌ای از 100 در این رابطه تعلق می گیرد. برای مثال شاخص گلایسمیک لوبیای پخته، 40 است. بار گلایسمیک معیاری است که به GIیک پرس غذا تعلق می گیرد، بار گلایسمیک برای یک وعده ی سروینگ 150 گرمی از لوبیای پخته، عدد 6 است.

 GIیا گلایسمیک ایندکس یا شاخص گلایسمیک به کنترل قندخون افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند. بر روی برخی از غذاهای بسته بندی شده، مقدار GIآن غذا نوشته شده است. فهرستی از GIو بار گلایسمیک غذاهای مختلف در سایت‌های گوناگون دردسترس است(از جمله سایت موسسه ی خیریه دیابت طبرستان). با این حال، مفید بودن این شاخص مورد بحث است، زیرا بدن بطور تصادفی به یک غذای خاص پاسخ می‌دهد.

دانشمندان وزارت کشاورزی آمریکا در بخش تحقیقات تغذیه‌ی انسانی بر پیری(HRNCA) در دانشگاه تافتس، پس از تحقیقی تصادفی و کنترل دار و پس از تکرار آزمایشات بر روی  63 فرد بالغ سالم این سوال را مطرح کردند که آیا GIیک معیار معتبر است؟

نتایج این بررسی‌ها برای GIدر بین این افراد بطور گسترده‌ای متفاوت بود. داوطلبین درشش جلسه‌ی آزمون به مدت 12 هفته شرکت داشتند، آنها قبل از هر جلسه ناشتا بوده و از انجام ورزش و مصرف الکل قبل از هر جلسه منع شده بودند. هر یک از مواد غذایی مورد آزمایش، حاوی 50 گرم کربوهیدرات بود. میزان قندخون افراد در طول 5 ساعت پس از خوردن هر نوع غذا اندازه ‌گیری گردید و مقدار GIبا استفاده از روشهای استاندارد محاسبه شد.

یافته‌ها نشان داد که مقدار میانگین GIبرای نان سفید برابر با 62 است که آنرا بعنوان یک ماده‌ی غذایی با GIمتوسط معرفی می‌کند، اما این عدد 15 امتیاز در هر دو جهت در میان افراد مختلف با یکدیگر تفاوت داشت (در محدوده ای بین 47 تا 77)

 در 22 نفر از شرکت کنندگان پاسخ قند خون به نان سفید پایین و در 23 نفر متوسط و در 18 نفر بالا بود. این محدوده سبب می‌گردد نان سفید را بتوان در هر دسته‌ ای از GIکم، GIمتوسط و GIبالا طبقه بندی کرد، علاوه بر این پاسخ افراد تا 60 امتیاز درمیان آزمونهای مختلف با هم تفاوت داشت.

این تفاوت‌ها می‌تواند بخشی به دلیل شاخص انسولین و مقدارهموگلوبین A1Cافراد در شروع تحقیق باشد، این دومعیار(شاخص انسولین و مقدار هموگلوبین A1C) منعکس کننده ی کنترل قندخون افراد در دراز مدت هستند. در این مطالعه این فاکتورها بیشترین گستره ی تفاوت را در آزمایشات  داشتند  (حدود 15 تا 16 درصد تفاوت در میان افراد مختلف). این موضوع نشان می‌دهد که پاسخ متابولیک افراد به غذا بر مقادیر GIتأثیر می‌گذارد. بعنوان نتیجه دانشمندان این سوال را مطرح  نمودند که آیا GIمعیار خوبی برای پیش بینی تأثیر غذا بر مقدار قندخون افراد است؟

آیا معیار GIمی‌تواند به ما در مورد غذاهای سالم اطلاعاتی دهد؟

 نویسنده‌ی این مقاله Nirupa Matthanمی‌گوید: ما انتظار داریم که اگر فردی یک مقدار یکسان از یک غذای خاص را سه مرتبه مصرف کند هر بار پاسخ قندخون او به آن غذا مشابه باشد اما در واقعیت این طور نیست.

به همین دلیل ما توصیه می‌کنیم که مقادیر GIاحتمالاً ابزار خوبی برای راهنمایی فرد در انتخاب غذاها نیست. غذایی با ایندکس گلایسمیک پایین برای شما در یک بار خوردن آن می‌تواند یک مقدار باشد و در مرتبه‌ی دیگر تغییر کند و بالا یا متوسط  باشد و شاید هیچ تأثیری بر مقدار قندخون یک فرد دیگر نداشته باشد.

Nirupa Matthanافزود: بر اساس نتایج این تحقیقات ما تصور می‌کنیم که ایندکس گلایسمیک برای استفاده بر روی برچسب مواد غذایی یا در دستورالعمل‌های غذایی در سطح  فردی غیر کاربردی است، چنانچه پزشک شما به شما بگوید که اگر مقدار کلسترول LDLشما تا 20 درصد متفاوت باشد، شما بین نرمال یا درمعرض خطر زیاد برای بیماری قلبی قرار می گیرید، شما چه فکری خواهید کرد؟ من فکر نمی‌کنم که اکثر مردم این گفته را قابل قبول بدانند.

نویسنده‌ی ارشد این مقاله Alice H. Lichtenstein  می‌‌گوید: افراد غالباً به انتخاب مواد غذایی با ارزش GIپایین تشویق می‌شوند اما به نظر من آنها باید در درجه‌ی اول با رعایت رژیم غذایی و مصرف مقادیر مناسبی سبزیجات، میوه، غلات کامل، مواد غذایی بدون چربی، محصولات لبنی کم چرب، ماهی، حبوبات و گوشت بدون چربی به کنترل قندخون خود کمک کنند، از سوی دیگر اولویت آنها باید تهیه‌ی غذا با روغن‌های مایع گیاهی و انتخاب غذاها و نوشیدنی‌های سالم باشد.

نقش GIدر سلامت بالینی و اجتماعی

 محققان با استفاده از تعداد شرکت کنندگان بیشتر و آزمایشات بیشتر و طولانی تر نسبت به آنچه معمولاً برای آزمایش GIانجام می‌شود، به بررسی نقش GIدرسلامت بالینی افراد و جامعه پرداختند.

 آنها همچنین به بررسی تاثیر عوامل بیولوژیکی دیگر نظیر سن، نمایه‌ی توده‌ی بدنی، فشارخون و فعالیت فیزیکی بر تنوع GIپرداختند. در اکثر موارد، تأثیرات ناچیز بود. نویسندگان می‌گویند: این نتایج به این معنا نیست که غذاهایی با GIپایین لزوماً سالم و غذاهایی با GIبالا لزوماً ناسالم هستند، بلکه نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که استفاده‌ی مفید از این معیار برای مدیریت بالینی و بهداشتی محدود است. نویسندگان از متخصصان درخواست کردند که درباره‌ی ارتباط بین برآوردهای GIو خطر ابتلا به بیماریهای مزمن تجدید نظر کنند.

منبع:www.medicalnewstoday.com/articles/312828.php